Zmiany w sprawozdawczości spółek

Piotr Biernacki

Piotr Biernacki

12/03/2021

Share on facebook
Share on linkedin
Share on twitter

W najbliższych dwóch latach będziemy świadkami fundamentalnej zmiany sprawozdawczości przedsiębiorstw. Zostanie ona wprowadzona poprzez rewizję dyrektywy w sprawie raportowania informacji niefinansowych, ale dotyczyć będzie przede wszystkim architektury raportów okresowych spółek. Jej głównym celem jest sprawienie, by raporty nadążały za rzeczywistością i by inwestorzy mogli z nich zrozumieć, w jaki sposób spółki tworzą wartość.

Sprawozdawczość finansowa rozwijała się na przestrzeni setek lat, przy czym ostatni wiek to okres najbardziej dynamicznych zmian. Do bilansu dołączył rachunek wyników, później rachunek przepływów pieniężnych, a następnie kolejne elementy, takie jak coraz bardziej rozbudowane noty. Jednak mimo tego rozwoju sprawozdania finansowe nadal omawiają głównie zmiany dwóch rodzajów kapitału służącego do tworzenia (lub niszczenia) wartości: kapitału finansowego i wytwórczego. Pozostałe cztery rodzaje kapitału, czyli kapitał naturalny, ludzki, społeczny i intelektualny nie znalazły właściwej reprezentacji w sprawozdaniach finansowych.

Wartość jest przecież tworzona lub niszczona przez przedsiębiorstwo korzystające z wszystkich sześciu rodzajów kapitału. Brak ich ujęcia w sprawozdaniach finansowych powoduje, że od lat obserwujemy coraz większy rozdźwięk pomiędzy wartością księgową a rzeczywistą wyceną spółek. Jednocześnie mimo długich prac Rada Międzynarodowych Standardów Rachunkowości nie wypracowała dostatecznie dobrych i powszechnie akceptowanych standardów, które pozwalałyby na ujęcie w sprawozdaniach finansowych wartości niematerialnych.

Nowa dyrektywa NFRD

Niedostatków sprawozdawczości finansowej w tym obszarze świadomy był unijny regulator, gdy w 2014 roku uchwalał NFRD, czyli dyrektywę w sprawie raportowania informacji niefinansowych. Jest ona stosowana tylko do największych spółek (w uproszczeniu mających powyżej 500 pracowników) i nie doprowadziła do ujednolicenia sprawozdawczości. Podczas przeglądu stosowania NFRD w ubiegłym roku zostało to wyraźnie wskazane przez respondentów procesu konsultacyjnego. Nowa dyrektywa ma odpowiedzieć na te wyzwania i sprawić, by raporty spółek w większym stopniu odpowiadały rzeczywistości. Zmieniona dyrektywa będzie określała, które przedsiębiorstwa i w jaki sposób mają raportować zagadnienia zrównoważonego rozwoju. W praktyce zmiany będą dotyczyły czterech kluczowych aspektów: zakresu podmiotowego przepisów, architektury raportowania, przedmiotu raportów i jakości informacji.

Kogo dotyczyć będzie obowiązek raportowania?

Obowiązek raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju zostanie rozszerzony i choć dziś jeszcze nie znamy wyników prac legislacyjnych, to możemy z dużą dozą pewności wskazać, które spółki powinny być objęte nowymi przepisami. Wynika to z opinii zebranych przez Komisję Europejską w procesie konsultacji od różnych interesariuszy, przede wszystkim od instytucji finansowych i samych spółek. Najprawdopodobniej obowiązkiem zostaną objęte wszystkie spółki giełdowe oraz duże spółki prywatne, a prawdopodobnie także małe i średnie przedsiębiorstwa, przy czym sprawozdawczość MŚP byłaby proporcjonalnie mniejsza w swoim zakresie.

Nowe raporty – tematy, warstwy i obszary

Przedmiotem raportów mają być wszystkie zagadnienia zrównoważonego rozwoju odnoszące się do czterech nieujętych w sprawozdaniach finansowych rodzajów kapitału i ich relacje ze spółką. Zagadnienia te, uporządkowane w trzech tematach, będą raportowane na trzech warstwach w trzech przenikających się obszarach. Raport można więc spróbować sobie wyobrazić jako ułożoną kostkę Rubika, składającą się z 27 małych sześcianów. Trzy tematy, które obejmą raporty to tzw. tematy ESG+. Do obszaru E (z ang. environment) będą należeć zagadnienia przeciwdziałania zmianom klimatu, adaptacji do zmian klimatu, ochrony zasobów wodnych i morskich, gospodarki obiegu zamkniętego, przeciwdziałania zanieczyszczeniom i ochrony bioróżnorodności i ekosystemów. Brzmi znajomo? Tak, to dokładnie sześć tematów, z którymi powiązane są cele środowiskowe zdefiniowane w rozporządzeniu 2020/852 w sprawie Taksonomii. Do obszaru S (z ang. social) będą należeć zagadnienia zapewnienia zgodności z międzynarodowymi normami praw człowieka, m.in. z Wytycznymi ONZ Dotyczącymi Biznesu i Praw Człowieka oraz z Wytycznymi OECD dla Przedsiębiorstw Wielonarodowych, sprawy pracownicze, w tym dotyczące pracowników w całym łańcuchu wartości, relacji ze społecznościami lokalnymi i szerokim społeczeństwem oraz zagadnienia klientów i konsumentów. Dokładna struktura obszaru S będzie uzgodniona w ramach Platform on Sustainable Finance, która rozpoczęła prace nad zdefiniowaniem Taksonomii w obszarze społecznym. Do obszaru G+ będą należały nie tylko kwestie ładu korporacyjnego, ale też etyki, zarządzania relacjami z interesariuszami i partnerami biznesowymi, ładu zarządczego, kwestie badań i innowacji oraz komunikacji, reputacji i marek.

Trzy warstwy raportowania dotyczą wskaźników jednolitych dla wszystkich spółek, jednolitych dla danego sektora i specyficznych dla danej spółki. Ta pierwsza grupa, relatywnie niewielka, zapewni porównywalność raportów wszystkich spółek. Druga grupa, najbardziej rozbudowana, umożliwi dokładne porównywanie spółek podobnych do siebie, bo działających w tej samej branży. Dzięki nim inwestorzy będą w stanie określić, kto jak sobie radzi z pomnażaniem kapitału i jak odpowiada na zidentyfikowane ryzyka, zagrożenia i szanse. Trzecia grupa pozwoli spółkom ująć w raportach wyróżniające je kwestie, których nie można było odzwierciedlić za pomocą wskaźników jednolitych dla wszystkich spółek lub dla danego sektora. Trzy obszary raportowania to kwestie strategii, jej wdrożenia i pomiaru efektywności. Obszar strategii jest zasadniczo jednolity dla całej spółki lub grupy kapitałowej i powinien obejmować informacje o modelu biznesowym i strategii rozwoju spółki, zidentyfikowanych istotnych ryzykach, zagrożeniach i szansach dotyczących zagadnień zrównoważonego rozwoju oraz sposobach, w jaki spółka wpływa na te zagadnienia oraz informacje o ładzie korporacyjnym i zarządczym. W odniesieniu do każdego z istotnych zagadnień zrównoważonego rozwoju powinny zostać opisane polityki, ustanowione cele oraz plany działań i przydzielone do nich zasoby, co składa się na obszar wdrożenia. Informacje te, wraz z historycznymi wynikami (za raportowany rok lub kilka ostatnich lat) powinny także prowadzić do przedstawienia perspektyw, jakich spółka oczekuje w odniesieniu do danego zagadnienia w przyszłości.

Standaryzacja i weryfikacja raportowania

Jakość informacji w raportach dotyczących zagadnień zrównoważonego rozwoju będzie zapewniona poprzez szereg narzędzi. Jednym z nich jest standaryzacja. Raporty będą sporządzane zgodnie z jednolitymi europejskimi standardami, a nie tak jak dziś, gdy spółki mogą dość dowolnie wybierać stosowane standardy lub wytyczne. Dzięki ujednoliceniu standardów raportowania możliwe będzie także wprowadzenie obowiązkowej weryfikacji raportów. Obowiązkowy audyt raportów był jednym z najczęściej zgłaszanych postulatów podczas ubiegłorocznych konsultacji prowadzonych przez Komisję Europejską. Dzięki standaryzacji nowe raporty od początku będą mogły być poddane digitalizacji, tj. będą sporządzane w formacie iXBRL z zastosowaniem odpowiedniej taksonomii. Unijna instytucja wydająca nowe standardy raportowania opracuje także odpowiednie wytyczne, które będą określały wymogi odnośnie jakości informacji i danych w raportach.

Zmiany w najbliższych dwóch latach

Reforma systemu raportowania spółek jest ogromnym przedsięwzięciem realizowanym pod presją czasu wynikającą z potrzeb inwestorów i innych instytucji finansowych. W najbliższych dwóch latach będziemy świadkami jednoczesnego procesu uchwalania znowelizowanej dyrektywy oraz powołania instytucji ustanawiającej standardy raportowania i samego procesu tworzenia standardów. To wszystko po to, by raporty roczne za rok 2023 (czyli publikowane w roku 2024) mogły powstać zgodnie z nowym modelem. Te dwa lata to też ostatni dzwonek dla spółek, które dziś nie raportują jeszcze zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, by wykorzystały czas na identyfikację ryzyk, opracowanie polityk i ustanowienie sprawnych systemów gromadzenia i konsolidacji danych niefinansowych. Później nie będzie na to czasu, a wszelkie niedoskonałości zostaną wychwycone przez niezależnych rewidentów sprawdzających raporty lub przez samych inwestorów, dla których porównywanie danych pochodzących z różnych spółek stanie się banalnie proste.

Prace nad nowym systemem raportowania informacji dotyczących zagadnień zrównoważonego rozwoju są prowadzone jednocześnie na poziomie regulacyjnym i legislacyjnym (pod przewodnictwem Komisji Europejskiej) i na poziomie tworzenia standardów. Propozycja architektury nowych standardów raportowania została stworzona przez specjalną grupę ekspertów pracującą przy EFRAG’u, w której miałem możliwość pracować. Na bazie efektów naszej pracy instytucja wydająca standardy będzie je stopniowo opracowywać, konsultować i wydawać w ciągu najbliższych dwóch lat. Warto obserwować te prace i stopniowo uwzględniać ich efekty w systemach informacji zarządczej spółek.

Sprawdź co robimy w zakresie raportowania informacji niefinansowych

NASZE ADRESY:
Adres rejestrowy:
Grzybowska 5A,
00-132 Warszawa
Siedziba biura:
Aleje Jerozolimskie 101 lokal 7,
02-011 Warszawa
Tel. kontaktowy: +48 797-865-588
Adres e-mail: kontakt@materiality.pl

MATERIALITY Sp. z o.o.,
ul. Grzybowska 5A, 00-132 Warszawa.

 

POLITYKA PRYWATNOŚCI PORTALU MATERIALITY.PL
Zapoznaj się z naszą „Polityką prywatności”

FAQ: „Najczęściej zadawane pytania”

Wszelkie informacje zawarte na stronie www.materiality.pl mają charakter orientacyjny i nie stanowią porad prawnych ani innych form doradztwa. MATERIALITY nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie informacji w niej zawartych bez wcześniejszego zasięgnięcia profesjonalnych porad ekspertów MATERIALITY.